Sytuacja życiowa a opinie i poglądy 1992

<div> <div> <p>Badania stanowiły część dużego międzynarodowego przedsięwzięcia, którego celem było ustalenie, w jakiej mierze siła i kształt związków między położeniem jednostki w strukturze społecznej a jej psychologicznym funkcjonowaniem zależą od politycznych, ekonomicznych i kulturowych warunków, jakie reprezentują różne kraje.</p> <p>Badanie stanowi powtórzenie, w wersji zmodyfikowanej i rozszerzonej, najważniejszych fragmentów badania „Sytuacja pracy i jej psychologiczne konsekwencje” (Janicka, Koralewicz-Zębik i Słomczyński, 1978) oraz w mniejszym zakresie, badania „Struktura społeczna” (Słomczyński, Białecki, Domański, Janicka, Mach, Sawiński, Sikorska i Zaborowski, 1989), wykonanych na próbach ogólnopolskich w latach, odpowiednio, 1978-1980 i 1987-1988. Badania te dostarczyły dokumentacji różnorakich związków istniejących między strukturą społeczną a osobowością w warunkach realnego socjalizmu.</p> <p>Poruszana problematyka badawcza</p> <p>Pytania, które inspirowały polskie badania z 1978 roku, były - między innymi - następujące:</p> <p>„Czy w Polsce położenie społeczne ma taki sam wpływ na uznawane wartości samorealizacyjne, jak w Stanach Zjednoczonych - mimo że w warunkach upaństwowienia środków produkcji znaczenie indywidualizmu, w tym także przedsiębiorczości, jest znacznie mniejsze? Nawet jeśli wpływ uwarstwienia społecznego na systemy wartości - i generalnie osobowość -jest równie silny w społeczeństwach kapitalistycznych i socjalistycznych, to czy mechanizmy stojące za tym wpływem są również podobne? Czy nie jest tak, że możliwości samosterowności w pracy wmontowane są w kapitalistyczny system ekonomiczny jako mechanizm napędowy, kształtujący motywacje jednostek i przez to wpływający na związek między ich pracą a myśleniem i odczuwaniem, podczas gdy w społeczeństwie typu socjalistycznego, wyjaśnień tego samego związku należy poszukiwać w innych mechanizmach?"" (Słomczyński, Kohn i inni, 1988).</p> <p>Badania w Polsce w 1978 roku dostarczyły wielu rezultatów zbieżnych z wynikami amerykańskimi, potwierdzając hipotezę generalizacji doświadczeń samosterownych w pracy. Dotyczyło to samorealizacyjnego wymiaru osobowości, który nazywamy też otwartością mentalną. Jednakże w przypadku zmiennych charakteryzujących obraz własnej osoby stwierdzono istotne różnice międzykrajowe. W tym wypadku hipoteza została potwierdzona słabo lub nie potwierdzona wcale.</p> <p>Natomiast została w pełni potwierdzona druga hipoteza rozwijana przez Kohna. Jest to tzw. hipoteza socjalizacyjna. Głosi ona, że klasowe i warstwowe zróżnicowanie zmiennych osobowościowych jest wynikiem międzypokoleniowej transmisji wartości, nastawień i stanów psychicznych w rodzinie, przy czym treść owej transmisji jest uwarunkowana doświadczeniem jednostek: rodziców i dzieci.</p> <p>Podstawowe pytania badawcze:</p> <p>1. Czy w okresie 1978-1992 zaszły jakieś istotne zmiany w związkach między położeniem w strukturze społecznej a osobowością? Jeśli tak, to jakie?</p> <p>2. Czy obserwowane obecnie związki między położeniem społecznym a osobowością można tłumaczyć za pomocą tych samych mechanizmów psychospołecznych, co w latach siedemdziesiątych?</p> </div> </div>